Mor, far og barn…

Som oftast er eg mor i den konstellasjonen. Til ganske store barn til og med… I går alternerte eg i rolla som barn… Mor og far kom om morgonen og henta syster mi og meg, og så reiste me saman på dagstur til farmor.

Akkurat som då eg var barn, sat syster mi og eg i baksetet på bilen, og akkurat som då måtte ein del av vegen tilbakeleggast i båt. Heilt som før, så var mor engsteleg for vindane som ho gjekk ut i frå ville føra til høg sjøgang…

På det varme kjøkkenet til farmor vart me serverte fiskesuppe og karbonadar. Den einaste forskjellen i frå før, var at me faktisk fekk lov til å hjelpa til med matlaginga. Medan me sat der og åt, fekk eg ganske mange flashbacks frå barndomen. Det var som ein slags tverrsum av alle dei gongene eg har site der med foreldre og sysken og småprata med farmor. Men før maten og samtalen kom alltid den litt høgtidelege, tause stunda då besteforeldra mine folda hendene for å be bordbøn. Mor fekk ofte eit litt sjenert eller brydd uttrykk i ansiktet under den seansen, for heime hos oss var me ikkje så vane med bordbøn.

Eg såg for meg farfar. Farfar var ein stor og sterk mann med dei kraftigaste armane eg har sett på nokon mann som aldri har sett sine bein i eit treningsstudio. Han var gardbrukar og alltid veldig svolten då det blei ropt inn til middagsbordet klokka tolv på føremiddagen. Då bretta han opp armane på flannellsskjorta si, og vaska hendene lenge og grundig i utslagsvasken borte ved stovedøra. Etterpå drakk han vatn frå ei stor flat metallause, som hang over vasken til nettopp det bruket.

Farmor har jobba seint og tidleg, så lenge eg har kjent henne. Hendene hennar har aldri likt å vera i ro, og ho var den einaste vaksne dama eg kjende som truleg likte seg betre i blå bevernylonskjeledress enn i finkjolar.

For ei veke sidan runda ho nitti år, ein dag ho gjekk i møte med stor ulyst. Ho har alltid vore livredd for å bli gammal, trenga hjelp og mista arbeidskapasiteten. Heilt til nå har ho vore utruleg sprek, men har opplevd at dei fleste jamnaldrande, døyr, blir hjelpetrengande eller senile. Ho har heilt sidan eg var lita sagt at skikkeleg gammal, det håpar ho aldri ho skal bli. Noko av det tøffaste med å fylla nitti trur eg er å innsjå at nå har ho faktisk blitt akkurat det.

Etter å ha hatt jernhelse i alle år, har ho dei siste par månadane vore plaga av at hjartet begynnar å slå ukontrollert. Det er ikkje direkte vondt, men veldig anstrengande, og sjølvsagt blir ho redd når det skjer, sjølv om ho ikkje heilt vil innrømma det. Legane har gitt henne nitroglyserin, men det ser ikkje ut til å hjelpa stort, så truleg er det ikkje anginasmerter. Kanskje hjartet rett og slett begynner å bli slite etter lang og tru teneste?

I går måtte ho til og med leggja seg på sofaen eit kvarters tid, og det er bekymringsverdig lite likt henne. Litt engsteleg spurte eg: “Bankar hjartet ditt fælt nå farmor?” Ho svara kontant: “Ja, det gjer det, men det ville vera langt verre om det ikkje banka…” Det einaste som er kvikkare enn hendene til farmor, må vera tunga hennar. Når ho blir ivrig får ho sagt dobbelt så mykje som dei fleste andre på omtrent same tida…

Då me drakk kaffi saman og snakka om alt mogleg var alt som før igjen. Stova var eit hav av vakre blomar frå slekt og naboar i samband med nittiårsdagen. Orkidear, kalaer, chrysantemer,alpefiolar og primulaer. Farmor har alltid vore veldig glad i blomar og flink til å då dei til å trivast.

Farmor interesserer seg for alt som foregår i verda. Ho står nødig over ei einaste nyheits-sending i radio eller tv og vil gjerne reflektera og diskutera saman med nokon. I går var det tydeleg at ho ikkje hadde lyst til å sleppa oss heim att. De kan vel bli ein halvtime til, sa ho fleire gonger då me antyda at det kanskje var på tide å ta fatt på heimvegen. Då me reiste var ho med ut for å klemma oss. Ho vart ståande på trappa og vinka. Ei lita kvithåra, men framleis rank kvinne med skjortebluse, tøfler og lyse langbukser. Me vart litt engstelege for at ho skulle bli forkjøla, og prøvde å vinka henne inn att i den varme stova.

På veg ned bakken, hylte mor til akkurat som i barndomen, fordi bilen begynte å skli på det glatte føret, og akkurat som den gongen spanderte far tyggis for at me ikkje skulle bli bilsjuke i baksetet. Det var tilløp til snøstorm på heimvegen, og vegane var stygg-glatte. Eg var sjeleglad for at eg har ein framleis ung far, i sekstiåra, som etter ein lang karriere i politiet er ekspert på glattkjøring.

Sjølv ville eg kvidd meg for å kjøra ein kilometer på det føret. I veldig kjend stil oppfordra mor han på det sterkaste til å ta ein omveg via hovudvegen der det truleg var mindre glatt, og akkurat som alltid meinte han at han hadde full kontroll. Mor spanderte varme pølser på båten heim, og me fekk ikkje lov til å betala våre eigne billettar.

Eg har ei kjensle av å ha vore på dagstur tilbake til barndomen. Det kjendest fint. Og det å få lov å ha ei farmor til ein er førtifem år er vel heller ikkje ikkje så verst. Men eg held fast av alle krefter. Me vil ha deg lenge ennå, farmor… Og eg vil prøva å treffa deg oftare.

Heidi